Droom

Op droomniveau is het anders dan in het vorige stuk beschreven.  Het gaat trouwens niet alleen om nachtelijke dromen en dagdromen, het gaat ook over wensen die indirect, misschien onbewust geuit worden.

Dubbelheden, non verbale uitingen die vaak helemaal niet opgemerkt zijn. Tegenstrijdigheden. Waarnemingen….’ Hij zegt dat het goed gaat en ik voel dat er nog veel meer aan de hand is..’

Laatst zag ik een Franse film in de bioscoop, terwijl ik al een tijdje niet in Frankrijk ben geweest. Toen ik na de film weer op straat liep was ik er ineens wel een beetje, kon ik de geur opmerken van Franse cafés en ergens zelfs de taal horen.

Dat is dromen, het opmerken van een sfeer, alle zintuigen zijn in staat zo’n ervaring vorm te geven. Herinneringen, verlangens, mogelijkheden.

Is het waar? Natuurlijk. Voor mij wel, voor jou misschien niet…. Hier begint de dialoog, hier zijn wij midden in het proces werk beland. Wanneer wij tegenover elkaar aan een tafel zitten en ik schrijf een 6 op een velletje papier, dan zie jij een 9. Helder. Wie heeft gelijk? Beiden. Ander perspectief.

Op consensus niveau kunnen wij hier problemen verwachten: een 6 is een 6 en een 9 is een 9.

Zwart en wit, links en rechts, water en vuur, oorlog en vrede, vriend en vijand…

Wij leven met tegenstellingen, wij dromen, en wij kunnen ons enorm irriteren over een vorm, houding of gedrag dat in ons leven, onze identiteit niet voorkomt. Herkenbaar? Moet dat zo? Hebben wij deze polariteiten zo nodig?

Ja. Op consensus en droomniveau kunnen wij niet zonder polariteit. Misschien maakt dit ons leven juist boeiend….?

Essentie

In essentie zijn wij één. Verbonden met alles. Wij ademen dezelfde lucht in en uit als de mensen en dieren om ons heen, als de bomen, de stenen, de aarde de planten, het water, de maan, de zon, de sterren en nog veel meer dan deze.

Voor sommigen gaat het hier een beetje ver. Vaag, spiritueel, niet bewijsbaar.

Het is een dieperliggend niveau en wij komen hier misschien niet dagelijks, niet bewust. Wel heeft ieder zijn eigen manier deze essentie te ervaren en eventueel te beschrijven of te benoemen.

Mijn bedoeling met deze blog is niet om te theoretiseren of te filosoferen, wel vind ik het belangrijk deze drie levels een keer benoemd te hebben om in het vervolg mijn ervaringen met process work verder te kunnen beschrijven.

De tijdbeleving is een wonderlijk verschijnsel, de vorige keer had ik het over een voorbeeld uit de schooltijd: wat was je favoriete vak toen?

Voor mij waren lessen Engels vaak heel boeiend, net als beeldend werk of muziek, minder geïnteresseerd was ik toen in aardrijkskunde en algebra. Saai. Het uur ging maar niet voorbij….
Al kijk ik er nu anders tegenaan, het verschijnsel lang uur of kort uur is er natuurlijk nog steeds. Het meten van een minuut of een uur valt vaak niet samen met de beleving. Denk bijvoorbeeld aan meditatie…. Wij praten dus over verschillende niveaus:

• Het is 10 uur (consensus niveau)
• De tijd van het wachten lijkt maar niet te verstrijken (droom niveau)
• Dit moment lijkt wel eeuwig te zijn (essentie niveau)

Consensus realiteit

In het dagelijks leven komen wij vooral in aanraking met het eerste niveau, de consensus realiteit:

• Hoe laat is het nu in Amsterdam? Hoe laat is het in Hongkong?
• Wat is de afstand tussen London en Florence?
• Wanneer is de deadline?
• Hoeveel werknemers zijn in dit bedrijf werkzaam?
• Hoe heet je? En hoe heet je niet?

Het is waar of het is niet waar, het is meetbaar, het helpt ons te communiceren en geeft een gezamenlijk uitgangspunt. Problemen kunnen optreden wanneer wij denken dat dít de realiteit is. Dit en niets anders…! De meesten van ons kennen discussies over bewijsbaarheid, feiten, betrouwbare onderzoeken enzovoort. Het betreft ook ons belangrijkste gezamenlijke referentiekader. Wij kunnen het met woorden beschrijven. Wij kunnen het met elkaar eens worden op dit gebied.

Dit even als cliff hanger, tot de volgende keer.

Alles is in beweging, zelfs iets dat vaststaand lijkt, zoals het Himalaya gebergte. Het tempo van de beweging kan variëren, bijvoorbeeld een vallend blad tegenover een steentje aan de rand van een rivier. Het gegeven blijft, er is beweging en dan is er dus ook een proces.

Een waarheid als een koe, zou je zeggen… Wanneer je echter zo’n proces wilt beschrijven, op alle mogelijke niveaus, dan blijkt dat ongelofelijk lastig. Hoe beschrijf je bijvoorbeeld de tijdsduur van zo’n proces. Het is meetbaar, dat is een kant, dezelfde tijd kan echter heel verschillend waargenomen worden. Herinner je nog lessen op school, het geliefde vak en het minder geliefde vak? Het tweede leek soms 2x zo lang te duren dan het eerste…

Door belangstelling voor deze verschijnselen ben ik in de wereld van coaching en supervisie terecht gekomen, het begeleiden van processen, het reflecteren op processen in het verleden, ‘reflection in action’ en ook het transformeren van vastgelopen bewegingen en het anticiperen op bewegingen in de toekomst. Er bestaan talloze methoden en visies op het gebied van begeleiding, ik heb in meer dan 20 jaren veel leren kennen en uiteindelijk ben ik terecht gekomen bij een aanzet die niet alleen mijn vragen op dit gebied recht doet, maar ook nog omvattender is dan ik ooit verwacht had:

Process Work

Deep Democracy

(Ook bekend als Process Oriented Psychology, Deep Democracy of ‘Worldwork’. De grondlegger is Arnold Mindell, zelf ben ik betrokken bij het verwante Deep Democracy Institute in Oregon).

De komende tijd wil ik in dit blog verder gaan schrijven over mijn ervaringen, bevindingen en avonturen met ‘process work’, vanaf nu zal ik het nederlands proces werk noemen.